Masz napady ochoty na „coś słodkiego” i odczuwasz senność po większym posiłku. Mimo normalnej diety kilogramy na wadze ciągle wzrastają? To mogą być objawy insulinooporności.
SIBO – co to za choroba i jak sobie z nią radzić?
Męczy Cię ciągłe uczucie wzdętego brzucha? Strasz się jeść zdrowo, wybierasz pełnoziarniste pieczywo, strączki, jesz brokuły, ale za chwilę brzuch masz jak balon? Być może w Twoich jelitach panuje obecnie stan zwany SIBO.
SIBO czyli zespół przerostu bakteryjnego jelita cienkiego to choroba charakteryzująca się znacznym wzrostem liczebności bakterii lub pojawieniem w jelicie cienkim nietypowych bakterii, normalnie bytujących w jelicie grubym. Szacuje się, że problem może dotykać od 2,5 do 22% osób dorosłych.
Do typowych objawów należą m.in. wzdęcie brzucha, biegunka i/lub zaparcia, ból brzucha. Na czym polega diagnoza i leczenie SIBO?
Jelito cienkie jest najdłuższym odcinkiem przewodu pokarmowego. W zdrowym narządzie zwykle liczba bakterii nie przekracza 1000/mL W warunkach prawidłowych nadmiernej kolonizacji jelita zapobiegają liczne mechanizmy obronne: np. wydzielanie soku żołądkowego, żółci i enzymów trzustkowych, prawidłowa perystaltyka jelita i istnienie bariery w postaci zastawki pomiędzy jelitem grubym, a cienkim.
SIBO rozwija się w przypadku zaburzenia tych mechanizmów.
Jakie są przyczyny SIBO?
Na to pytanie nie ma jednej konkretnej odpowiedzi, przyczyn może być wiele.
Sibo najczęściej ma przyczynę w innej chorobie. Spowodowanie może być chorobą immunologiczną lub długotrwałym leczeniem infekcji, które prędzej czy później doprowadzą do zachwiania flory bakteryjnej jelit.
Do najczęstszych przyczyn należą:
- długotrwałe stosowanie antybiotyków
- długotrwałe leczenie bakterii Helicobacter Pylori
- długotrwałe stosowanie leków hamujących wydzielanie żołądkowe
- przewlekły stres
- choroby pasożytnicze
- choroby metaboliczne i układowe: cukrzyca, przewlweklłe zapalenie trzustki
Starszy wiek również może sprzyjać występowaniu SIBO.
Objawy SIBO
Objawy SIBO są dość niespecyficzne. obejmują m.in.:
- ból brzucha
- wzdęcia
- odbijanie
- niestrawność
- bóle głowy
- zmęczenie
Symptomy mogą współwystępować i różnić się częstotliwością, czasem trwania i ciężkością. Często mylone są z objawami przypisywanymi do zespołu jelita nadwrażliwego. Z tego względu diagnoza SIBO bywa trudna.
Charakterystyczne w przebiegu SIBO jest nasilenie objawów po spożyciu: probiotyków, prebiotyków, surowych warzyw i owoców oraz kiszonek.
Jak zdiagnozować SIBO?
Diagnoza rozpoczyna się od badania lekarskiego, analizy czynników ryzyka oraz występujących symptomów. Przerost bakteryjny jelit moża rozpoznać poprzez kilka testów diagnostycznych:
● posiew aspiratu jelita czczego – uważany za złoty standard w diagnostyce SIBO. Liczba kolonii w przypadku SIBO to co najmniej 105 jednostek tworzących kolonie [jtk] / ml. Minusem tego badania jest jego inwazyjność.
● wodorowy test oddechowy – nieinwazyjny test oddechowy z laktulozą (LBT) lub glukozą (GBT). Test glukozą jak wykazały przeprowadzone badania, ma wyższą wartość diagnostyczną. Oba testy są często stosowane, głównie ze względu łatwość wykonania. Sposób przygotowania do testu znajdziecie między innymi tutaj. Przygotowanie do testu znajdziecie na stronie https://jakmotyl.pl
● testy laboratoryjne sprawdzające poziom witamin i składników mineralnych – niedokrwistość,niski poziom witaminy B12 podwyższony poziom kwasu foliowego i witaminy K w surowicy mogą wskazywać na SIBO.
Dieta w SIBO
W terapii SIBO, oprócz antybiotykoterapii, poleca się także stosowanie odpowiedniej diety, która pomoże zminimalizować objawy. Celem takiej diety jest wyeliminowanie produktów stanowiących pożywkę dla bakterii. Zastosowanie mają tutaj m.in.:
- dieta SCD – dieta specyficznych węglowodanów – polega na ograniczeniu większości węglowodanów, takich jak skrobia, poli- i disacharydy – z wyjątkiem cukrów prostych,
- dieta GAPS – wywodząca się z diety SCD lecz bardziej restrykcyjna,
- Protokół dr Siebecker (ang. Specific SIBO Diet),
- dieta low FODMAP – najczęściej stosowany rodzaj diety w SIBO
FODMAP
- F – fermentacja,
- O – oligosacharydy (wielocukry),
- D – disacharydy (dwucukry),
- M – monosacharydy (cukry proste)
- A – and (oraz)
- P – poliole (alkohole cukrowe).
Dieta low fodmap to sposób żywienia polegający na znacznym ograniczeniu lub całkowitym wykluczeniu z jadłospisu produktów bogatych w cukry, które słabo wchłaniają się w jelitach i łatwo w nich fermentują. Nazwa fodmap pochodzi od pierwszych liter następujących słów:
Innymi słowy, fodmap to grupa węglowodanów, które szybko i silnie fermentują w naszych jelitach. Zaliczamy do nich:
• fruktozę (występującą głównie w owocach, miodzie, słodyczach w formie syropu glokozowo-fruktozowego)
• laktozę (występującą głównie w produktach mlecznych)
• fruktany (występujące głównie w zbożach, czosnku, cebuli, szparagach)
• galaktany (występujące głównie w roślinach strączkowych)
• poliole (m.in. mannitol, sorbitol, ksylitol).
ETAP 1: ścisła dieta eliminacyjna low FODMAP
Ścisłą dietę low FODMAP zaleca się stosować przez 2 do 6 tygodni. W tym czasie z jadłospisu eliminuje się produkty zawierające duże ilości fodmap i zastępuje produktami
o niskiej zawartości fodmap. Gdy objawy sibo zaczną powoli ustępować, przechodzi się do etapu drugiego.
ETAP 2: ponowne wprowadzanie FODMAP do jadłospisu
Stopniowe ponowne wprowadzenie do jadłospisu artykułów spożywczych bogatych w fodmap. Oczywiście wszystko zależy od indywidualnej tolerancji. Produkty o wysokiej zawartości fodmap najlepiej dodawać do menu pojedynczo i w niewielkich ilościach, zachowując ok. 3 ni przerwy. Na tym etapie szczególnie istotna jest baczna obserwacja swojego organizmu. Jeśli zauważycie, że jakiś produkt ewidentnie Wam szkodzi, należy wykluczyć go z jadłospisu.
ETAP 3: dieta dostosowana do potrzeb pacjenta
Personalizacja diety, czyli wykluczenie produktów, które powodują nieprzyjemne dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Po zakończeniu diety fodmap większość osób wraca do normalnego sposobu odżywiania z wyłączeniem pojedynczych produktów zawierających fodmap.
Przykładowy jadłospis uwzględniający wykluczenie produktów o wysokiej zawartości FODMAPs:
Śniadanie– owsianka z borówkami
- Borówka – (100g)
- Płatki owsiane – 5 łyżek (50g)
- Słonecznik, nasiona, łuskane – 2 łyżki (20g)
- Mleko ryżowe -1 szklanka (250ml)
Sposób przygotowania:
Płatki owsiane ugotować na mleku z dodatkiem ziaren słonecznika. Podawać z borówkami.
Drugie śniadanie– koktajl z ananasem
- Len, nasiona – 2 łyżki (20g)
- Ananas – 2 plastry (160g)
- Banan – 1/2 sztuki (60g)
- Pomarańcza – 1/2 sztuki (150g)
- Mleko ryżowe – 1/3 szklanki (100ml)
Sposób przygotowania:
Wszystkie składniki zblendować na gładką masę.
Obiad– risotto z cukinią i kurczakiem
- Ryż do risotto – 1/4 szklanki (50g)
- Bulion warzywny – 1 szklanka (250ml)
- Cukinia – 1/5 sztuki (120g)
- Kurczak, pierś bez skóry surowa – (200g)
- Marchew – 1 sztuka (45g)
- Pomidor – 1 sztuka (180g)
- Olej rzepakowy – 1 łyżka (10ml)
- Pietruszka, liście – 2 łyżeczki (12g)
- Ser, parmezan – 2 plastry (18g)
- Oregano, suszone – 1/3 łyżeczki (1g)
- Pieprz czarny – 2 szczypty (2g)
- Tymianek, suszony – 1/3 łyżeczki (1g)
Sposób przygotowania:
Kurczaka pokroić w paski, marchewkę w zapałki, cukinię w plasterki, a obrane pomidory na kawałki. Na patelnię wlać bulion tak by przykrył dno i zagotować. Zmniejszyć temperaturę i wrzucić kurczaka, ryż i wymieszać do odparowania. Dolać bulion po kilka łyżek i tak w kółko przez około 10 min. Dodać marchew i cukinię i dalej gotować 5-10 min dolewając bulion. Jak go zabraknie można podlewać wodą. Na koniec dodać pomidory i posiekane liście ziół. Zostawić mieszając jeszcze na minutę. Posypać parmezanem.
Kolacja– sałatka z łososiem
- Łosoś, wędzony – 1/3 opakowania (40g)
- Ogórki konserwowe – 6 sztuk
- Pomidor koktajlowy – 5 sztuk (100g)
- Rzodkiewka – 4 sztuki (60g)
- Ziemniaki, wczesne – 1 i 2/3 sztuki (150g)
- Cytryna – 1/4 sztuki (20g)
- Musztarda – 1 łyżeczka (10g)
- Oliwa z oliwek – 1 łyżka (10ml)
- Pieprz czarny – 1 szczypta (1g)
- Rukola – 1 i 1/2 garści (30g)
- Sól biała – 1 szczypta (1g)
Sposób przygotowania:
Ziemniaki ugotować na parze. Plasterki ugotowanych ziemniaków, rzodkiewki, ogórków, połówki pomidorków, paski łososia i rukolę, wymieszać z sosem na bazie oliwy z oliwek, musztardy i soku z cytryny. Doprawiać pieprzem i odrobiną soli.
Podsumowanie
Zaletą diety low FODMAP są pozytywne wyniki badań, które potwierdzają jej działanie. Złagodzenie objawów występuje nawet u ~86% pacjentów. Zmiana dotyczy głównie zminimalizowania bólu brzucha oraz redukcji wzdęć.
Jak długo stosować restrykcje? Okres 2-6 tygodni i jest to czas wystarczający do uzyskania jakiejkolwiek poprawy. Jeśli jednak nie nastąpią żadne zmiany poleca się przerwać dietoterapię i rozważyć inne opcje leczenia m.in. farmakologiczne oraz psychologiczne pod kontrolą specjalisty.
Należy zaznaczyć że dieta low FODMAP może być trudna do nauczenia i utrzymania, ze względu na wykluczenie wielu wartościowych produktów, takich jak pełnoziarniste zboża nasiona roślin strączkowych, część owoców i warzyw. Pacjenci stosujący taką dietę są narażeni na niższe spożycie błonnika, wapnia, żelaza i cynku.
Dieta low FODMAP powinna być wdrożona po zdiagnozowaniu problemu i prowadzona przez doświadczonego dietetyka, który zapewni edukację dietetyczną i nie dopuści do powstania niedoborów w wyniku stosowania diety eliminacyjnej.
Jeżeli obserwujesz u siebie objawy takie jak częste bóle brzucha, notoryczne wzdęcia, niestrawność i potrzebujesz pomocy w diagnostyce lub prowadzeniu dietetycznym napisz do mnie https://www.ja-dietetyk.pl/kontakt/. Razem rozwiążemy Twój problem .
